|
Καλώς ήρθατε στο Φαράγγι των Μύλλων
|
|
ΜΥΛΟΙ ΡΕΘΥΜΝΗΣ-ΦΑΡΑΓΓΙ ΜΥΛΛΩΝ
Συντεταγμένες: 35°20′16″N 24°30′12″E (Χάρτης)
Μύλοι Χάρτης Θέση στην Ελλάδα Μύλοι Πληροφορίες Γεωγραφικό διαμέρισμα Κρήτη Περιφέρεια Κρήτης Νομός Ρεθύμνου Δήμος Ρεθύμνης Υψόμετρο 270 m Οι Μύλοι είναι σήμερα οικισμοί (τμήματα) της τοπικής κοινότητας Χρωμοναστηρίου του δήμου Ρεθύμνης της περιφέρειας Κρήτης (πρόγραμμα Καλλικράτης). Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδας συμπεριλαμβανόταν στο δημοτικό διαμέρισμα Χρωμοναστηρίου του Καποδιστριακού δήμου Ρεθύμνης. Οι Άνω και Κάτω Μύλοι έχουν χαρακτηριστεί παραδοσιακοί οικισμοί μέσης πολιτιστικής αξίας (κατηγορία ΙΙ) (ΦΕΚΔ 728/1995) [1] [2] Πίνακας περιεχομένων
Η αρχή του φαραγγιού, οικισμός Οι νερόμυλοι Αντούμε από το βιβλίο/εργασία "Οι νερόμυλοι του Ρεθύμνου, Μια ιστορική προσέγγιση της ακμής και παρακμής του προβιομηχανικού οικισμού" του Μανούσου Μαραγκάκη, σε συνεργασία με τους μαθητές της ομάδας ΤΕΧΝΟΜΑΘΕΙΑ-ΜΥΛΟΜΑΘΕΙΑ του Ε.Π.Λ. Ρεθύμνου, Ρέθυμνο 1996, τις εξής πληροφορίες: Κατά μήκος της κοίτης του ποταμού, που διασχίζει το φαράγγι, υπάρχουν χαλάσματα παλιών νερόμυλων από τους οποίους πήραν τα ονόματά τους οι προβιομηχανικοί οικισμοί Πάνω και Κάτω Μύλοι. Η ιστορία τους, καθώς και η ιστορία των νερόμυλων, ξεκινά πιθανότατα από το Μεσαίωνα. Η παλιότερη χρονολογία ύπαρξης νερόμυλων στους Μύλους έρχεται στο φως μέσα από ένα νοταριακό (συμβολαιογραφικό) έγγραφο που αφορά μια διαρκή ενοικίαση μύλου στις 31 Μαίου του 1643. Η παραγωγή και κυρίως οι αλεστικές υπηρεσίες τους ήταν ιδιαίτερα σημαντικές κατά τους περασμένους αιώνες, γιατί τροφοδοτούσαν αδιάκοπα την πόλη του Ρεθύμνου και τις γύρω περιοχές με αλεύρι για αρτοσκευάσματα. Ουσιαστική αιτία της δημιουργίας των μύλων στάθηκε η γεωργική πολιτική και συγκεκριμένα η πολιτική για το σιτάρι, την παραγωγή και τη μεταποίησή του, που εφάρμοσαν οι Ενετοί μετά από χρόνιες παραινέσεις προς τη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας. Η πολιτική αυτή της σιτάρκειας που εφαρμόστηκε από τους κατακτητές Βενετούς, ήταν έργο μεγίστης στρατηγικής σημασίας για την ανεξαρτησία, σε περίοδο αποκλεισμών του νησιού από εχθρικούς στόλους. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι περισσότεροι Τούρκοι κατοικούσαν στους Κάτω Μύλους καθώς και σε διάσπαρτες μυλοκατοικίες και αγροικίες κατά μήκος του ποταμού και βορειότερα, μέχρι τον Άγιο Μάρκο. Τα εδάφη στην περιοχή αυτή τα διάλεξαν οι Τούρκοι γιατί ήταν πιο παραγωγικά, τα νερά περισσότερα, τα πηγάδια ψηλότερα για μεγαλύτερη ενέργεια στους νερόμυλους και η αγορά του Ρεθύμνου πιο κοντά. Οι Τούρκοι αποκαλούσαν τον οικισμό Δεϊμενλού ή Δεϊμενλίκ, που σημαίνει μύλοι-μυλότοπος. Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής επαναλειτούργησαν εντονότερα 10 νερόμουλοι γιατί οι ντιζελοκίνητοι αλευρόμυλοι της πόλης σταμάτησαν να λειτουργούν από έλλειψη καυσίμων. Το 1963 το Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών μετά από έκθεση γεωλόγου αποφάσισε τη μεταφορά του οικισμού. Για το σκοπό αυτό απαλλοτριώθηκε η περιοχή "Φραχτό" και παραχωρήθηκαν 20 οικόπεδα σε ισάριθμες οικογένειες και διατέθηκαν πιστώσεις για έργα υποδομής. Το 1972 παραδόθηκαν οι νέες οικίες ενώ εγκαταλείφθηκαν υποχρεωτικά και οριστικά οι δύο οικισμοί, Πάνω και Κάτω Μύλοι. Υπάρχουν ακόμα απομεινάρια του υδροδικτύου καθώς και αποσαθρωμένα εξαρτήματα του μηχανισμού των νερόμυλων, που άρχισαν να φθίνουν στο τέλος του 19ου αιώνα και εγκαταλείφθηκαν σταδιακά από τις αρχές του 20ου αιώνα. Το φαράγγι Αυτό το καταπράσινο φαράγγι φιλοξενεί πολλά σπάνια είδη της κρητικής χλωρίδας. Η είσοδός του είναι στα νότια του χωριού Χρωμοναστήρι και η έξοδός του κοντά στο Ξηρό Χωριό.[5]. Η περιήγηση του φαραγγιού είναι δυνατή μόνο με τα πόδια, με δίωρη διαδρομή που αποζημιώνει τους περιηγητές της με μοναδικές δροσιστικές εικόνες αναψυχής, ιδιαίτερα την άνοιξη και τον καλοκαίρι.[6] Το φαράγγι είναι κυριολεκτικά πνιγμένο μέσα στο πράσινο και ξεχωρίζει κανείς τα ερείπια των πετρόκτιστων κατοικιών των δύο οικισμών και τα απομεινάρια από τους τριάντα περίπου νερόμυλους που υπήρχαν. Οι περισσότεροι νερόμυλοι βρίσκονται κατανεμημένοι κατά μήκος του Μυλωνιανού ρυακιού, η δε πρόσβαση σε αυτούς δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη λόγω της απότομης γεωμορφίας και του ανάγλυφου της περιοχής. Τα νερά από το Χρωμοναστηριανό και Καπεδιανό ρυάκι ενώνονται και δημιουργούν το Μυλωνιανό ρυάκι που ενισχυμένο από τις γύρω πηγές, του Αγίου Αντωνίου, των Πέντε Παρθένων και άλλων μικρότερων μετάφερε μεγάλη ποσότητα νερού για όλο το χρόνο και έδινε κίνηση σε όλους τους μύλους συγχρόνως, τα νερά δε αυτά κατέληγαν βορειότερα στον ποταμό Πλατανέ. Αναρίθμητα είναι τα σπήλαια στα ανατολικά και δυτικά πρανή του φαραγγιού. Γύρω γύρω υπάρχουν γραφικότατα εκκλησάκια που διατηρούνται ακόμα: Άγιος Αντώνιος, Τίμιος Σταυρός, Άγιος Ιωάννης (σε σπηλιά), Αγίες Πέντε Παρθένες, Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος και βορειότερα η Παναγιά του Χαλεβή[7]. Άλλες πληροφορίες Οι παλαιοί Απάνω και Κάτω Μύλοι έχουν κηρυχθεί διατηρητέα μνημεία (ΦΕΚ Δ' 728/21-9-1995). Η περιοχή έχει ενταχθεί στο Κτηματολογικό Γραφείο Ρεθύμνου, ήδη από 7-7-2005 (Χρωμοναστήρι). (Άλλες περιοχές που εξυπηρετούνται από το γραφείο αυτό: Ρέθυμνο, ΄Αδελε, Αργυρούπολη, Αρμένοι, Ατσιπόπουλο, Γεράνι, Επισκοπή , Μαρουλάς, Πρασιές, Πρινές, Ρουσσοσπίτι) [8] .Κατηγορία: |
Πληροφορίες
Γεωγραφικό διαμέρισμα Κρήτη Περιφέρεια Κρήτης Νομός Ρεθύμνου Δήμος Ρεθύμνης Υψόμετρο 270m 
Δείτε επίσης Κατάλογος παραδοσιακών οικισμών της Ελλάδας
Δήμος Ρεθύμνης Διοικητική διαίρεση νομού Ρεθύμνης (πρόγραμμα Καποδίστριας) Δήμος Ρεθύμνης (πρόγραμμα Καποδίστριας) Εξωτερικοί σύνδεσμοι
http://miligorgetavern.webs.com/ http://www.facebook.com/miligorgetavern Συμμετοχή Εκτύπωση/εξαγωγή Εργαλειοθήκη Άλλες γλώσσες
|
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Μέσα στο Μυλωνιανό φαράγγι, που αρχίζει στα δυτικά του Χρωμοναστηρίου και φθάνει σχεδόν στη θάλασσα, κτίστηκαν οι μικροί οικισμοί των Μύλλων. Εύκολα η περιοχή μπορεί να χαρακτηριστεί ως περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους με πλούσια πανίδα και χλωρίδα που ζωογονείται με τρεχούμενα νερά.
Κατά μήκος της κοίτης ποταμού, που διασχίζει το φαράγγι, υπάρχουν χαλάσματα παλιών νερόμυλων από τους οποίους πήραν και τα ονόματα τους οι οικισμοί ΠΑΝΩ και ΚΑΤΩ Μύλλοι.
Η ιστορία τους καθώς και η ιστορία των νερόμυλων, ξεκινά πιθανότατα το Μεσαίωνα. Η παραγωγή και κυρίως η αλευροποίηση των σιτηρών , ήταν ιδιαίτερα σημαντική κατά τους περασμένους αιώνες, γιατί τροφοδοτούσαν αδιάκοπα την πόλη του Ρεθύμνου, την Φορτέτζα και τις γύρω περιοχές με αλεύρι και αρτοσκευάσματα.
Υπάρχουν ακόμη απομεινάρια από το υδροδίκτυο και από εξαρτήματα του μηχανισμού των νερόμυλων, τα οποία ο επισκέπτης μπορεί να παρατηρήσει.
Η περιήγηση του φαραγγιού είναι δυνατή μόνο με τα πόδια μετά από ολιγόωρη διαδρομή. Μια διαδρομή σχετικά δύσβατη που αποζημιώνει όμως τους περιηγητές της με μοναδικές δροσιστικές εικόνες αναψυχής, ιδιαίτερα την άνοιξη και το καλοκαίρι.
ΠΑΝΩ ΜΥΛΛΟΙ
Η μεγάλη αφθονία των πηγαίων νερών της «Άγιας αυτής Δύναμης» και η μαγεία του τοπίου, γίνεται η αφορμή για να αρχίσουν σιγά σιγά να χτίζονται οι πρώτοι νερόμυλοι και τα σπίτια, που πληθαίνουν με το χρόνο και δημιουργούν διάφορους μυλοοικισμούς μέσα στο φαράγγι, με κυριότερους τους οικισμούς «Πάνω και Κάτω Μύλοι».
Αρχικά τα σπίτια χτίζονται στην δυτική κοίτη του ποταμού, στην περιοχή «Αρχοντικά» που βρίσκονται αριστερά του πέτρινου μονοπατιού, που ενώνει το χωριό με την αμαξωτό δρόμο που κατευθύνεται στο Χρωμοναστήρι.
Στην περιοχή αυτή «Χαλασές» που αργότερα γίνεται γειτονιά του χωριού, σώζονται σήμερα ερείπια που μαρτυρούν την παλαιά και αρχική θέση του χωριού.
Το τοπωνύμιο «Αρχοντικά» που χρησιμοποιείται και σήμερα, δόθηκε στην περιοχή αυτή από μια μεγάλη αρχοντική Βενετσιάνικη έπαυλη του 16ου αιώνα, που δεσπόζει ακόμα μέσα στο καταπράσινο φαράγγι.
Σ’ αυτή λοιπόν την κοίτη του ποταμού με το απότομο πρανές, επέλεξαν να κατοικήσουν οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής. Η επιλογή αυτή ήταν επιβεβλημένη, διότι έτσι απέφευγαν το ενδεχόμενο του αποκλεισμού από τα συχνά φουσκώματα του ποταμού.
Τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη και πιθανότατα μετά από τον μεγάλο σεισμό του 1856, έγιναν σημαντικές κατακρημνίσεις και μικρά ρήγματα που ανάγκασαν τους κατοίκους να εγκαταλείψουν αυτή την περιοχή και να αρχίσουν να κτίζουν τα σπίτια τους απέναντι, που έχει ηπιότερες κλίσεις, εκεί που βρίσκεται σήμερα ο εγκαταλειμμένος οικισμός Μύλοι, και πιο συγκεκριμένα Πάνω Μύλλοι.
ΚΑΤΩ ΜΥΛΛΟΙ
Βορειότερα του πρώτου οικισμού κατά μήκος του ρυακιού και μετά από διαδρομή είκοσι περίπου λεπτών, βρίσκεται ο μικρότερος οικισμός των Κάτω Μύλλων, με λιγοστές ερειπωμένες μυλοκατοικίες.
Οι περισσότεροι και αποδοτικότεροι νερόμυλοι του Μυλωνά, βρίσκονται πριν και μετά από αυτόν τον οικισμό, όπου συγκεντρώνονται περισσότερα νερά. Η εγκατάλειψη έγινε ταυτόχρονα και στους δύο οικισμούς το 1972.
Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι περισσότεροι Τούρκοι κατοικούσαν στους Κάτω Μύλους καθώς και σε διάσπαρτες μυλοκατοικίες και αγροικίες κατά μήκος του ποταμού, μέχρι το μετόχι του Αλμπάνη.
ΟΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΜΥΛΛΟΝΙΑΝΟΥ ΦΑΡΑΓΓΙΟΥ
Η μοναδικότητα του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος της περιοχής, οφείλεται σε πολλούς λόγους, όπως για παράδειγμα:
· Στο ανάγλυφο της περιοχής που σου δίνει τη δυνατότητα πρώτα να θαυμάσεις οπτικά και ακουστικά από ψηλά και μετά να εισχωρήσεις μέσα στο μικρόκοσμο της θαυμάζοντας την άγρια χλωρίδα και πανίδα της.
· Στην αδυναμία διαχωρισμού, σε ορισμένες περιπτώσεις, του φυσικού από το τεχνητό.
· Στα ενδιαφέροντα στοιχεία για Γεωλογική και Γεωγραφική προσέγγιση.
· Στο ότι κανένα χαρακτηριστικό του σύγχρονου επαρχιακού περιβάλλοντος δεν έχει προστεθεί στην περιοχή.
· Στο ότι σε κανένα μέρος της Κρήτης δεν λειτουργούσαν τόσοι πολλοί νερόμυλοι και μάλιστα με το ίδιο νερό, μέσα από ένα καταπότη χιλιομέτρων.
· Αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα προβιομηχανικού οικισμού που χτίστηκε, άκμασε και παράκμασε στην συνέχεια μέχρι που εγκαταλείφτηκε εξαιτίας της βιομηχανικής ανάπτυξης.
· Μπορεί να αποτελέσει αξιόλογο πεδίο έρευνας για επιστήμες όπως της αρχιτεκτονικής, της λαογραφίας, της οικονομίας, της γεωλογίας, αρχαιολογίας και ιδιαίτερα της βιομηχανικής αρχαιολογία, καθώς και πολλών άλλων επιστημών.
· Βρίσκεται τόσο κοντά στην πόλη που αν προστατευθεί και διαχειριστεί κατάλληλα σε λίγα χρόνια με την περιφερειακή δόμηση που θα σώζει την πόλη, θα αποτελεί ένα ανοικτό φυσιολατρικό πάρκο με προβιομηχανικό χαρακτήρα. Είναι η μοναδική και ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ρεματιά με τρεχούμενο νερό του περαστικού Ρεθύμνου με μικρούς υγροβιότοπους μέγιστης σημασίας για την εναπομένουσα χλωρίδα και ιδίως για την διψασμένη πανίδα της ευρύτερης περιοχής. Αυτά και άλλα πολλά μικρότερου ή μεγαλύτερου ενδιαφέροντος, συμπληρώνουν αυτές τις μοναδικότητες, για τις οποίες αρκεί έστω και μια μόνο επίσκεψη για να επιβεβαιωθούν.
.
